Θερμιδώρ

(Τhermidor). O ενδέκατος μήνας του χρόνου, κατά το ημερολόγιο που καθιερώθηκε στη Γαλλία μετά την επανάσταση του 1789 και ίσχυσε από το 1793 έως το 1805. Αντιστοιχούσε στην περίοδο από 19/20 Ιουλίου – 17/18 Αυγούστου του γρηγοριανού ημερολογίου και η ονομασία του προερχόταν από την ελληνική λέξη θερμός (στα ελληνικά ο Θ. αποδίδεται ως Θερμαιών ή Θερμοδότης). Με τον μήνα αυτόν συνδέονται πολλές εξελίξεις στην πολιτική ζωή της Γαλλίας. Η 9η Θ. του δεύτερου χρόνου (1794) αποτέλεσε αποφασιστική στροφή στην πορεία της Γαλλικής επανάστασης του 1789. Την ημερομηνία αυτή εκδηλώθηκε η συνωμοσία κατά της επαναστατικής κυβέρνησης των Ιακωβίνων και του ηγέτη της Ροβεσπιέρου. Στην κίνηση αυτή πρωτοστατούσαν οι ηγέτες της συντηρητικής πτέρυγας της Εθνοσυνέλευσης, Ζ. Φουσέ, Ζ.Λ. Ταλιέν και Π. Μπαρά, οι οποίοι είχαν κατορθώσει να εξασφαλίσουν την υποστήριξη ή την ανοχή των Γιρονδίνων και των οπαδών του Ζ. Κολό ντ’ Ερμπουά, προέδρου του σώματος. Την όγδοη Θ. ο Ροβεσπιέρος, αφού εκφώνησε στην εθνοσυνέλευση έναν πύρινο λόγο κατά των εχθρών της επανάστασης, συγκέντρωσε τους οπαδούς του στη λέσχη των Ιακωβίνων και τους ανέλυσε την κατάσταση χωρίς να κρύψει την απαισιοδοξία του σε ό,τι αφορούσε τη δύναμη των εχθρών του. Πραγματικά, την επόμενη μέρα, ενώ η αγόρευσή του στην εθνοσυνέλευση αποδοκιμαζόταν με θορυβώδεις εκδηλώσεις, ο πρόεδρος Ζ. Κολό ντ’ Ερμπουά του αφαίρεσε τον λόγο και ύστερα από πρόταση του αντιπροσώπου Λουσέ, ψηφίστηκε η σύλληψή του την οποία ακολούθησαν και οι συλλήψεις του αδελφού του, του Σεν Ζιστ, του Κουτόν και άλλων ηγετών των Ιακωβίνων. Ωστόσο, η κινητοποίηση των πληβείων του Παρισιού είχε ως αποτέλεσμα την άμεση απελευθέρωσή τους και την εγκατάστασή τους στο δημαρχείο, υπό την προστασία του οπλισμένου πλήθους των ξεβράκωτων (sans culottes) της πρωτεύουσας. Στη σύσκεψη που έγινε εκεί, ο Ροβεσπιέρος έδειξε αναποφασιστικότητα και αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει τη βοήθεια των πυροβολητών του Παρισιού που είχαν ταχθεί με το μέρος του. Έτσι, οι πολιτικοί του αντίπαλοι, αφού εξασφάλισαν την πλειοψηφία στην εθνοσυνέλευση, κήρυξαν τους Ιακωβίνους εκτός νόμου και κινητοποίησαν κατά του δημαρχείου τις πιστές σε αυτούς στρατιωτικές μονάδες. Ύστερα από τη μάταιη απόπειρα των οπλισμένων οπαδών τους να προβάλλουν αντίσταση στους στρατιωτικούς σχηματισμούς, το βράδυ της ενάτης Θ. ο Λε Μπα και ο αδελφός του Ροβεσπιέρου αυτοκτόνησαν, κάτι που θέλησε να κάνει και ο ίδιος χωρίς όμως επιτυχία. O Ροβεσπιέρος, ο Σεν Ζιστ, ο Κουτόν και άλλοι 21 Ιακωβίνοι ύστερα από συνοπτική διαδικασία αποκεφαλίστηκαν το πρωί της δέκατης Θ. Τα γεγονότα της ενάτης και δέκατης Θ. αποτέλεσαν το ορόσημο της σταδιακής υποχώρησης του επαναστατικού κύματος στη Γαλλία. Οι Θερμιδωριανοί, όπως ονομάστηκε η παράταξη που ανέτρεψε τους Ιακωβίνους, εξέφραζαν τα συμφέροντα της αστικής και μεσοαστικής τάξης των πόλεων και έως ένα σημείο τους φόβους των πλουσίων αλλά και των φτωχών χωρικών απέναντι στη ριζοσπαστική πολιτική του Ροβεσπιέρου. Από την άλλη πλευρά, οι Ιακωβίνοι, παρά την αναμφισβήτητη υποστήριξη που διέθεταν από τις κατώτερες τάξεις των πόλεων, δεν στάθηκαν ικανοί να θίξουν το κύριο οικονομικό και κοινωνικό στήριγμα των αντιπάλων τους, την ατομική δηλαδή ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Με τα δεδομένα αυτά η ένατη Θ. υπήρξε το αποκορύφωμα των αντιθέσεων που υπέβοσκαν στους κόλπους της τρίτης τάξης, μεταξύ των αστών και των εργατικών μαζών, και σήμανε την επικράτηση των πρώτων. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι οι ορεινοί Ζ. Φουσέ, Ζ. Λ. Ταλιέν και Π. Μπαρά είχαν ήδη δημιουργήσει διασυνδέσεις με συντηρητικούς κύκλους και ότι, όταν άρχισαν να συνωμοτούν κατά των Ιακωβίνων, είχε ήδη αρχίσει να διαγράφεται η απειλή της παραπομπής τους σε δίκη για οικονομικές καταχρήσεις και αντεπαναστατικές πράξεις. Όσον αφορά τους ακραίους Θερμιδωριανούς, όπως o Ζ. Κολό ντ’ Ερμπουά, ο Ζ. Μπιγιό-Βαρέν και o Μ. Βαντιέ οι οποίοι είχαν παρασυρθεί στη συνωμοσία από προσωπικά ή καλοπροαίρετα κίνητρα, οι περισσότεροι από αυτούς εκκαθαρίστηκαν από τους περιστασιακούς συμμάχους τους μετά τα γεγονότα της δωδεκατης Ζερμινάλ του τρίτου χρόνου (1795). Η Γαλλική επανάσταση συνδέθηκε, για πρώτη φορά στα χριστιανικά χρόνια, με μια προσπάθεια αλλαγής του ημερολογίου, στο οποίο συγκαταλεγόταν και ο συμβολικός μήνας Θερμιδώρ (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).